Thị trấn Thanh Thủy nằm bên tả ngạn sông Đà, thuộc trung tâm huyện Thanh Thủy, tỉnh Phú Thọ. Với diện tích tự nhiên 9,549km2, chiều rộng bình quân khoảng 1,5km, chiều dài khoảng 3km; phía Bắc giáp xã Tân Phương, phía Nam giáp xã Bảo Yên huyện Thanh Thủy; phía Đông giáp xã Thuần Mỹ (Ba Vì - Hà Nội); phía Tây giáp xã Sơn Thủy (Thanh Thủy) và xã Thạch Khoán thuộc huyện Thanh Sơn.
Theo một số thư tịch cổ, thị trấn Thanh Thủy nằm ở vùng trung tâm của quốc gia Văn Lang thời các vua Hùng dựng nước. Trải qua hàng ngàn năm lịch sử, địa giới hành chính của xã có nhiều thay đổi.
Thời Hùng Vương dựng nước, địa bàn thị trấn thuộc huyện Mê Linh, quận Giao Chỉ. Thời Bắc thuộc, vùng này thuộc huyện Tân Hưng, sau là Tân Xương, Gia Ninh, quận Phong Châu; Thời Lý - Trần là đất đạo Lâm Tây. Năm Quang Thuận thứ 10 (1469), đến thời Lê, mới gọi là huyện Thanh Nguyên; đời Mạc đổi tên thành huyện Thanh Xuyên, phủ Gia Hưng, trấn Hưng Hóa. Năm 1833, nhà Nguyễn chia huyện Thanh Xuyên thành 2 huyện là Thanh Sơn, Thanh Thủy; thị trấn Thanh Thủy lúc đó thuộc tổng La Phù thuộc về huyện Bất Bạt, tỉnh Sơn Tây.
Trụ sở Đảng ủy, HĐND, UBND thị trấn Thanh Thủy
Cuối thế kỷ XIX, sau khi hoàn thành việc xâm lược nước ta, thực dân Pháp tiến hành chia nhỏ và điều chỉnh lại địa giới một số tỉnh, huyện cũ; lập các trung tâm cai trị mới. Ngày 08/9/1891, Toàn quyền Đông Dương ra Nghị định thành lập tỉnh Hưng Hóa; năm 1903, quyết định dời tỉnh lỵ đến làng Phú Thọ và đổi tên là tỉnh Phú Thọ. Lúc đó toàn huyện Thanh Thủy có 5 tổng, 39 làng; thị trấn Thanh Thủy là một trong 9 làng thuộc tổng La Phù (9 làng đó là: Bảo Yên, Thạch Đồng, Đan Phượng, Động Lâm, La Phù, Phương Viên, Thanh Lâm, Thượng Lộc, Viên Lãm). Trước năm 1945 thị trấn Thanh Thủy có sở Cánh kiến, sở Tằm, có trường Kim bị, trạm Bưu điện, có phố La Phù, có bến sông, kẻ chợ.
Cách mạng tháng Tám năm 1945 thành công, về mặt hành chính, Nhà nước ta quyết định xóa bỏ các cấp trung gian (tổng, châu, phủ) gọi chung là huyện; đổi tên làng thành thôn, đồng thời sáp nhập các làng (xã) nhỏ thành xã lớn. Thực hiện quyết định của Chính phủ, đầu năm 1946, các làng Thanh Lâm và Động Lâm hợp nhất thành xã Phú Lâm; làng La Phù và phố La Phù hợp nhất thành xã La Phù; tháng 6/1946, xã Phú Lâm, xã La Phù và thôn Phương Viên hợp nhất thành xã Phù Ủng. Tháng 10/1947, Chính phủ quyết định sáp nhập 5 huyện hữu ngạn sông Thao, trong đó có huyện Thanh Thủy vào khu 14; tháng 02/1948, khu 14 sáp nhập với khu 10 thành Liên khu 10, các huyện trên lại trở về thuộc tỉnh Phú Thọ.
Đội văn nghệ dân gian thị trấn tham gia trình diễn tại lễ hội dân gian đường phố tôn vinh thờ Mẫu do UBND tỉnh tổ chức tại Khu du lịch Đảo Ngọc Xanh
Tháng 4/1956 Chính Phủ ra quyết định tách thôn Phương Viên từ xã Phù Ủng sáp nhập với thôn Hữu Khánh từ xã Vinh Quang để thành lập xã mới là xã Tân Phương, còn lại 3 thôn (của xã Phù Ủng cũ) là La Phù, Thanh Lâm, Động Lâm hợp lại thành một xã lấy tên là xã La Thành; cuối năm 1964 đổi tên thành xã La Phù.
Đầu năm 1968, Quốc hội ra Nghị quyết hợp nhất tỉnh Phú Thọ với tỉnh Vĩnh Phúc thành tỉnh Vĩnh Phú; xã La Phù thuộc huyện Thanh Thủy, tỉnh Vĩnh Phú.
Tháng 7/1977, Chính phủ ra Quyết định sáp nhập huyện Tam Nông với huyện Thanh Thủy thành huyện Tam Thanh, thị trấn Thanh Thủy thuộc huyện Tam Thanh, tỉnh Phú Thọ.
Cuối năm 1996, kỳ họp thứ 10 Quốc hội khóa IX ra Nghị quyết chia tách tỉnh Vĩnh Phú thành 2 tỉnh Vĩnh Phúc và Phú Thọ; tháng 7/1999, huyện Tam Thanh cũng chia thành 2 huyện Tam Nông và Thanh Thủy, La Phù được chọn làm trung tâm huyện lỵ huyện Thanh Thủy, tỉnh Phú Thọ. Ngày 25/10/2010, Chính phủ ban hành Nghị quyết số 40/NQ-CP về việc thành lập thị trấn Thanh Thủy, xã La Phù trở thành thị trấn thuộc huyện Thanh Thủy, tỉnh Phú Thọ.
Tính đến hết ngày 30/6/2017 tổng diện tích đất tự nhiên của thị trấn là 9,549km2. Trong đó: nhóm đất nông nghiệp là 6,1km2 chiếm 63,88% (đất trồng cây hằng năm 2,61km2, đất lâm nghiệp 3,36km2, đất nuôi trồng thủy sản 0,13km2). Nhóm đất phi nông nghiệp là 3,449km2 chiếm 36,12% (đất ở 0,492km2, đất chuyên dùng 1,969km2, đất cơ sở tín ngưỡng, tôn giáo 0,027km2, đất nghĩa trang 0,021km2, đất sông ngòi, mặt nước 0,94km2); Mật độ dân số là 678 người/km2.
Trường Mầm non Hoa Hồng
Tuy là trung tâm huyện lỵ nhưng thuộc vùng trung du, miền núi. Địa hình thị trấn Thanh Thủy chia làm hai phần: phần đồi núi thấp và ruộng dộc chạy dọc theo sông Đà. Phía Tây và phía Bắc có tới 42 đồi núi thấp, xếp thành dãy, nối liền với huyện Thanh Sơn. Đất đai ở đây có tuổi thọ hàng triệu năm, tuy phần lớn là đất feralit đỏ và vàng, xen lẫn sỏi nhỏ, nhưng độ dinh dưỡng thấp, phù hợp với các loại cây công nghiệp dài ngày như sơn, trẩu, sở, cây nguyên liệu giấy và cây lưu niên. Trong lòng đất có chứa nhiều khoáng sản quý, trữ lượng tương đối lớn như thạch anh, cao lanh, sắt, mi ca. Trong thời gian gần đây, Đoàn địa chất 303 phát hiện có mỏ suối khoáng nóng, có nhiệt độ trung bình trên 370C, chạy dọc ven sông Đà trên diện tích rộng hơn 1km2, có trữ lượng khoảng 20 triệu m3. Trong nước có chứa nhiều hàm chất vi lượng như canxi, ma giê, đặc biệt có chứa nhiều hàm chất radon một loại chất quý hiếm; được các nhà khoa học xác định là một trong số ít những nơi nước suối có nhiều hàm lượng chất khoáng dùng để chữa bệnh tốt nhất ở Việt Nam.
Vùng đất thấp gồm những cánh đồng với khoảng 520 mẫu Bắc Bộ, chạy dọc theo ven tả ngạn sông Đà và khoảng 100 mẫu đất bãi sa bồi. Đất đai khu vực này tương đối tốt và bằng phẳng, được Nhân dân sử dụng để cấy lúa, trồng ngô, rau màu ngắn ngày, một số gia đình còn trồng dâu nuôi tằm. Trước kia khi hệ thống thủy nông chưa có, việc canh tác chủ yếu phụ thuộc vào thiên nhiên, nhất là về mùa mưa, nước sông Đà từ thượng nguồn cuồn cuộn chảy về làm ngập lụt nhiều cánh đồng trong thời gian dài. Vì vậy đồng ruộng ở đây chủ yếu làm một vụ, về sau, hệ thống đê điều được củng cố nên canh tác 2 - 3 vụ; nhưng không được phù sa bồi đắp thường xuyên, độ màu mỡ giảm đi nhiều so với trước.
Trên địa bàn xã còn có một số ao, hồ, đầm, trong đó lớn nhất là đầm Bạch Thủy rộng tới 155 mẫu Bắc Bộ, vừa là nơi cung cấp nước cho hàng trăm mẫu ruộng, vừa là nguồn lợi thủy sản tự nhiên dồi dào.
Về hệ thống đường giao thông. Ngoài đường thủy trên sông Đà được sử dụng rất sớm để chuyên chở hàng hóa, xã La Phù còn có hệ thống đường bộ nối liền trung tâm huyện lỵ với nhiều địa phương trong vùng, trong đó có một số tuyến quan trọng như đường liên tỉnh 24B đi Hòa Bình, đường 316 Thanh Sơn, cửa ngõ giao lưu với các tỉnh phía Tây Bắc.
Phía Nam còn có ngòi tiêu úng từ đầm Bạch Thủy ra sông Đà dài trên 1.000m và cũng là ranh giới tự nhiên với xã Bảo Yên và xã Sơn Thủy.
Nghề nghiệp chính của Nhân dân thị trấn Thanh Thủy là sản xuất nông nghiệp, chủ yếu trồng trọt cây lương thực, rau màu, chăn nuôi gia súc, gia cầm, nuôi thả cá. Ngoài làm ruộng, một số gia đình còn làm nghề thủ công, buôn bán hàng hóa với nhiều nơi khác trong và ngoài huyện.